هم‌خانه‌های تهدیدکننده جان تهرانی‌ها

به گزارش مجله خبری نگار، قبلا به آن چندان عادت نداشتیم، اما حالا و بعد از سال‌ها که فرهنگ سگ و گربه نگه داشتن در خانه‌ها زیاد شده، چشم‌مان هم به آن عادت کرده است. اما این عادت کردن ما و این تمایل و علاقه برخی شهروندان به نگه داشتن سگ و گربه در خانه‌شان، باعث نمی‌شود تا از دردسر‌های آن خلاص بشویم. اما این زبان‌بسته‌ها چه دردسر‌هایی می‌توانند داشته باشند؟ اوایل هفته جاری بود که رئیس سازمان نظام دامپزشکی استان تهران از شیوع بیماری سالک در منطقه یک تهران به دلیل نگهداری سگ و گربه بدون رعایت موارد بهداشتی در منازل خبر داد. این البته تنها یکی از دردسر‌های این فرهنگ نسبتا جدید است.

نگهداری از این حیوانات می‌تواند خطراتی برای سلامت ما داشته باشد که همین امر، هزینه‌های کلانی را بر نظام سلامت ایران بار می‌کند. از سوی دیگر، خطرات اجتماعی، فرهنگی و روان‌شناختی دیگری هم به دنبال جا افتادن این فرهنگ دامن‌گیر ما می‌شود؛ از انزوا و کمتر شدن رابطه با دیگران گرفته تا حیوان‌آزاری و شیوع بازار سیاه خرید و فروش این حیوانات و غذا و دیگر وسایل مورد نیازشان؛ صرفا به دلیل حاشیه سود بالایی که دارد. اگر هنوز هم شک و تردید دارید، پس گزارش پر از نکته ما را در این‌باره از دست ندهید.

عوارض وابستگی به حیوانات خانگی

برخی از تنهایی و بعضی هم برای عقب نماندن از قافله اطرافیانشان، سگ را به‌عنوان حیوان خانگی انتخاب می‌کنند، غافل از اینکه این همنشینی و وابستگی می‌تواند تبعات روحی و روانی برای آنها به‌دنبال داشته باشد.

افسردگی از مرگ حیوان خانگی

یکی از مهم‌ترین تبعات وابستگی به حیوانات خانگی مربوط به عمر کوتاه‌تر آنها نسبت به انسان‌هاست. در مورد سگ‌ها هم این موضوع صدق می‌کند و موجب افسردگی و اتفاقات ناگوار روحی در میان علاقه‌مندان به این حیوان خانگی می‌شود. به همین دلیل است که بسیاری از روانشناسان، خانواده‌ها را از خرید حیوان خانگی برای فرزندانشان منع می‌کنند تا از مشکلات روحی افراد پس از پایان زندگی این حیوانات پیشگیری کنند.

انزوا

نگهداری از سگ در خانه، علاوه بر مشکلاتی که در زندگی آپارتمان‌نشینی ایجاد می‌کند، می‌تواند موجب قطع ارتباط صاحب حیوان شود، چرا که افراد مجبور هستند بخش زیادی از زمان خود را برای نگهداری و البته حفظ سلامت حیوان خانگی خود صرف کنند. این موضوع علاوه بر هزینه‌های بالای پزشکی، زمینه انزوای افراد را فراهم می‌کند، چرا که در فرهنگ ایرانی پذیرش چندانی نسبت به این سبک زندگی غربی وجود ندارد.

سفر ممنوع

افراد در روز‌های اول این انتخاب خبر ندارند که دیگر باید زندگی خود را براساس خواسته‌های سگ خانگی شان بچینند و این موضوع زمانی پیچیده‌تر می‌شود که صاحب حیوان خانگی قصد سفر داشته باشد. اگر فردی از اطرافیان راضی به نگهداری از این حیوان خانگی نشود، صاحب سگ باید دور تفریح و سفر را خط بکشد.

حمله سگ‌های خانگی

چند هفته پیش ویدئوی سگ عظیم‌الجثه‌ای که قصد حمله به مردم در یکی از سواحل شمالی ایران را داشت، در اینستاگرام پر بازدید شد. در این فیلم صاحب سگ با فریاد‌های گوش‌خراش و کشیدن قلاده حیوان خانگی‌اش تلاش می‌کرد تا جلوی اتفاقی وحشتناک را بگیرد. این ویدئو بار دیگر به وضوح نمایان کرد که صدمات ناشی از حمله سگ به انسان‌ها، تنها برای سگ‌های ولگرد نیست و سگ‌های خانگی هم می‌توانند لطمه‌های جبران‌ناپذیر به شهروندان در شهر‌های مختلف وارد کنند. روایت‌های زیادی در مورد حمله‌های این چنینی وجود دارد، اما تنها برخی از آنها سر از رسانه‌ها درمی آورند. 

مرداد ۱۴۰۳

یک زن جوان شاهرودی در یکی از پارک‌های این شهر و درحالی‌که همراه با خانواده خود تفریح می‌کرد، مورد حمله و گازگرفتگی یک سگ هاسکی قرار گرفت. قلاده این سگ در دستان زنی بود که او را برای تفریح به پارک آورده بود. شاهدان محلی در آن زمان اعلام کردند که مالک سگ بلافاصله بعد از این حادثه از پارک گریخت و حتی اقدامی برای کمک به این خانم مصدوم هم نکرد. میزان جراحت وارد شده به این زن جوان چنان عمیق بود که او راهی بیمارستان شد و مورد عمل جراحی قرار گرفت.

خرداد ۱۴۰۲

حمله سگ خانگی به یک کودک در رفسنجان، موجب جراحت شدید او از ناحیه سر و صورت شد. پدر این کودک حادثه را اینگونه روایت کرده بود: «پسرم در حال رفتن به خانه خاله‌اش بود که یک قلاده سگ به او حمله‌ور شد و سر و صورت او را به‌شدت مجروح کرد.»

دردسر سگ‌های خانگی در انگلیس‌

حملات سگ‌های خانگی به مردم به‌ویژه کودکان در انگلیس نشان می‌دهد این پدیده به معضلی برای جامعه انگلیس مبدل شده است تا جایی که شماری از خانواده‌ها ممنوع شدن نگهداری سگ‌های با توانایی حمله به انسان‌ها را خواستار شده‌اند.

براساس آمار سازمان ملی بهداشت و درمان انگلیس، در سال۲۰۲۲، سگ‌ها ۳هزارو۴۷۳ بار به مردم، از سنین گوناگون حمله و آنان را روانه اتاق‌های عمل جراحی بیمارستان‌ها کردند.

هزینه غذای سگ و گربه

جدا از بحث نوع نگهداری این حیوانات در خانه، هزینه غذا و درمان سگ و گربه و بازار پرسودی که در این زمینه ایجاد شده نیز مطرح است؛ هزینه‌هایی که بسیاری از افراد آن را نمی‌دانند و وقتی این حیوانات را به خانه می‌آورند از پس آن بر نمی‌آیند. سگ‌ها براساس جثه و نژادشان، انواع مختلف غذا در حجم‌های متفاوت می‌خورند، اما معمولا غذا‌های استاندارد این حیوانات گران است.

غذای خشک بسته به برند و کیفیت

بین یک تا ۳میلیون تومان در ماه

غذای خانگی

با مواداولیه مناسب ۵۰۰ هزار تا یک میلیون تومان

مکمل‌های غذایی

بین ۳۰۰هزار تا یک میلیون تومان

هزینه درمان سگ و گربه

سگ و گربه خانگی نیاز به معاینه مداوم و مستمر توسط دامپزشکان دارند و هر قدر سن آنها بالاتر می‌رود این هزینه بیشتر می‌شود. مثلا سگ‌های خانگی باید حداقل ۲ واکسن دیستمپر و ویروس هاری بزنند و این جدا از ۵ واکسن فرعی دیگر است.

هزینه یک دوز واکسن

۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان

میانگین ویزیت دامپزشک‌

۲۰۰ هزار تومان

گلایه مردم از فضولات سگ‌های خانگی

خلأ‌های قانونی باعث شده که سگ‌های خانگی، معابر شهر را حسابی آلوده کنند و صاحبان آنها هم با خیال راحت از کنار این آلودگی‌ها عبور کنند؛ بی‌توجه به اینکه فضولات حیوان خانگی می‌تواند به دردسر جدی اهالی شهر تبدیل شود.

کافی است یک شهروند، فقط یک‌بار آغشته‌شدن کفش‌هایش به فضولات باقیمانده از یک حیوان خانگی را در خیابان تجربه کند. آن زمان است که همیشه آن بوی نامطبوع و صحنه آغشته‌شدن کفش‌ها به فضولات حیوانی که دیگر در صحنه جرم حضور ندارد، در گوشه‌ای از ذهنش جای می‌گیرد.

روایت یک شهروند

«یکی از بدترین خاطره‌های زندگی‌ام بود»؛ مینا که چند‌ماه پیش هنگام خروج از یکی از کافه‌های خیابان اندرزگو، کفش‌هایش در میان مدفوع سگی فرو رفته بود، می‌گوید: «با دوستام از یک کافه در حوالی اندرزگو بیرون اومده بودم و قرار شد تا دوستم رو با ماشینم به خانه برسونم؛ همون لحظه که پام رو در ماشین گذاشتم، بوی زننده‌ای ماشین رو پر کرد. توی همه دنیا یه قوانینی دارن، اما حیف که توی ایران خیلی از صاحبان حیوانات خانگی علاقه‌ای به رعایت یکسری اصول ندارن.»

روایت یک پاکبان در منطقه یک

«با بعضی از اینا اصلا حرف هم می‌زنی، بی‌احترامی می‌کنن و می‌گن وظیفه شماست که دستشویی سگای ما رو جمع کنید. از ۳ سال پیش این ول‌کردن مدفوع سگ‌ها توی باغچه و پارک‌های شهر بیشتر شده. برای بعضی‌ها اصلا مهم نیست، راحت سگشون رو میارن توی خیابون که دستشویی بکنه.»

همنشینی تلخ در آپارتمان

زندگی‌های آپارتمانی اصول خاص خود را دارد؛ اما برخی بدون توجه به این نکات، دست به انتخاب حیوان خانگی می‌زنند که آرامش سایر اهالی آپارتمان را سلب می‌کند.

محمدحسین سال‌ها با این مشکل سر کرده بود. تا جایی که در نهایت مجبور به تغییر محل زندگی‌اش شد. او در مورد همسایه خود می‌گوید: «خانه ما ۶۰ متر بود و آپارتمان آرامی داشتیم تا اینکه برای طبقه بالایی منزل ما مستأجر جدید آمد. این مستأجر بدون توجه به حقوق باقی اهالی آپارتمان، یک سگ هاسکی هم با خودش به آپارتمان آورد. این سگ خیلی پارس نمی‌کرد، اما فقط کافی بود که چند قدم در خانه راه برود یا بدود. به‌خاطر وزن سنگین‌اش، سقف خانه صدا می‌داد و لوستر می‌لرزید.»

براساس قانون برای نگهداری حیوانات خانگی مثل سگ در آپارتمان باید چند موضوع رعایت شود. اول اینکه حیوان باید از نظر بهداشتی سالم باشد؛ یعنی حیوان نباید ایجاد بیماری کند؛ در غیر این صورت نگهداری آن در آپارتمان جرم است. علاوه بر این، حیوان نباید منجر به سلب آرامش و آسایش سایر ساکنان ساختمان شود و درصورت ایجاد مزاحمت، نگهداری آن غیرقانونی است.

سگ، جای فرزند

تبلیغ خیلی زیر‌پوستی و مستمر سگ و گربه خانگی و قرار‌دادن خصایص این حیوانات در مقابل انسان، این تفکر را در ناخودآگاه بسیاری از افراد ایجاد می‌کند که بهتر است به جای داشتن فرزند از یک حیوان خانگی مراقبت کنند. 

امان‌الله قرایی، جامعه‌شناس: ‌مسئله نگهداری از حیوانات، معضلی است که افراد را درگیر کرده تا جایی که افراد در جامعه به‌جای آنکه با هم ارتباط بیشتری داشته باشند، از هم دور و تنهاتر شده‌اند، اما برای گریز از این تنهایی به جای فرزند، سراغ نگهداری از حیوانات رفته‌اند و جای خالی فرزند را با حیواناتی مثل سگ، گربه و... پرکرده‌اند. 

عبد الحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی: کار به جایی رسیده است که نگهداری از توله سگ، و گربه جای فرزندان را گرفته و سه چهار برابر هزینه فرزند را خرج نگهداری از حیوان می‌کنند که بگویند نیازی به فرزند نیست؛ بنابراین اگر قبول داریم جمعیت در اقتدار نقش ریشه‌ای دارد باید نگاه حکمرانی ضرورت مسئله، رصد پی‌در‌پی، سیاستگذاری کاربردی و تصویب قوانین داشته باشیم که همه این کار‌ها انجام شده و در حال حاضر فقط گام پنجم مانده. کار گسترده‌ای باید در زمینه گفتمان‌سازی داشته باشیم تا بینش و نگرش به فرزندآوری و جمعیت تغییر کند.

پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان: زوج‌هایی که حیوانات خانگی را به کودکان ترجیح می‌دهند، خودخواه هستند. جایگزین کردن حیوانات خانگی به جای کودکان انسانیت ما را می‌گیرد. امروز ما نوعی خودخواهی می‌بینیم. می‌بینیم که بعضی‌ها بچه نمی‌خواهند. گاهی یکی دارند و بس، اما سگ‌ها و گربه‌هایی دارند که جای بچه‌ها را می‌گیرند. این ممکن است مردم را بخنداند، اما یک واقعیت است. نگهداری از حیوانات خانگی انکار پدری و مادری است، ما را کم و نوع بشر را محو می‌کند. اما نگرانی‌هایی در مورد کاهش زاد و ولد در کشور‌های توسعه‌یافته وجود دارد. با توجه به آمار اداره سرشماری آمریکا، نسبت خانواده‌های متشکل از زوج‌های متاهل دارای فرزند از ۴۰ درصد در سال ۱۹۷۰ به ۲۰ درصد در سال ۲۰۱۲ کاهش یافت. اما از هر ۱۰ خانوار، ۷ خانوار دارای یک حیوان خانگی بودند. داشتن حیوانات خانگی به جای کودکان «یکی دیگر از پدیده‌های تخریب و انحطاط فرهنگی» است. 

بیماری‌های قابل انتقال از سگ و گربه

آلرژی

شوره، بزاق و ادرار حیوانات خانگی ازجمله سگ‌ها و گربه‌ها می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک در برخی افراد شود. این علائم به شکل مشکلات تنفسی، تحریک‌های پوستی و سایر علائم آلرژیک بروز می‌کند.

توکسوپلاسموز (بیماری انگلی عفونی)

عامل مهم انتقال این بیماری گربه‌ها هستند و می‌تواند علائمی شبیه آنفلوآنزا ایجاد کند. این انتقال بیماری به‌ویژه برای زنان باردار نگران‌کننده است.

کرم حلقوی (بیماری پوستی)

این بیماری یک عفونت قارچی است که می‌تواند از طریق تماس مستقیم از حیوانات خانگی به انسان منتقل شود.

سالمونلا (بیماری باکتریایی)

سگ‌ها و گربه‌ها ممکن است حامل باکتری سالمونلا باشند که می‌تواند باعث بیماری گوارشی در انسان شود.

صدمه جسمی

حیوانات خانگی، به‌ویژه سگ‌ها، می‌توانند از طریق گاز گرفتن و خراشیدگی عامل بروز مصدومیت یا انتقال عفونت شوند.

هاری

اگرچه در حیوانات خانگی واکسینه‌شده کمتر بروز هاری رخ می‌دهد، اما احتمال انتقال آن از حیوانات خانگی به انسان وجود دارد، چون متخصصان معتقدند که میزان اثربخشی واکسیناسیون در این حیوانات ارزیابی نمی‌شود.

انگل‌ها

حیوانات خانگی می‌توانند حامل انگل‌هایی مانند کک، کنه و کرم (مانند کرم‌های گرد و کرم قلاب‌دار) باشند که می‌توانند بر سلامت انسان تأثیر بگذارند. برخی از این موارد می‌تواند منجر به تحریکات پوستی یا مشکلات گوارشی شدید شود.

تأثیر بر سلامت روان

برخی افراد تصور می‌کنند که حیوانات خانگی عامل حمایت عاطفی و خروج از تنهایی هستند، اما مطالعات نشان داده که این حیوانات می‌توانند منجر به بروز استرس در مالکان خود شوند.

خطرات محیط‌زیستی

حیوانات خانگی اگر به‌درستی مدیریت نشوند، می‌توانند در مسائلی مانند آلودگی هوای داخل خانه و یا با قرار گرفتن در معرض مواد مضر (مانند محصولات پاک‌کننده و گیاهان سمی برای حیوانات خانگی)، عامل خطرات محیط‌زیستی باشند.

کودکان در معرض این بیماری هستند

شیرزادی درباره شرایط انتقال سالک از حیوانات خانگی به صاحبان آنها می‌گوید: «معمولا سالک از سگ به انسان منتقل نمی‌شود، اما از خانواده سالک، بیماری «کالاآزار» را داریم که از طریق سگ‌ها به‌ویژه به کودکان منتقل می‌شود. خطر این بیماری در افراد بزرگسال که ضعف سیستم ایمنی دارند یا به بیماری‌هایی مانند دیابت کنترل‌نشده و سرطان مبتلا هستند هم وجود دارد. اگر فرد مبتلا به سالک به بیماری زمینه‌ای مبتلا نباشد طی ۳ تا ۸‌ماه بهبود می‌یابد؛ اما کالاآزار یک بیماری خطرناک است. اگر علائم بیماری یک کودک مبتلا به کالاآزار تشخیص داده نشود و روند درمان را پیگیری نکنند، احتمال مرگ او بیش از ۸۰درصد است.»

 این مسئول با تأکید بر اینکه توجه به بیماری کالاآزار اهمیت زیادی دارد، می‌گوید: «تمام سگ‌ها، چه سگ‌های خانگی و چه سگ‌های گله یا ولگرد و خیابانی می‌توانند عامل انتقال بیماری کالاآزار باشند. با توجه به اینکه تمام سگ‌ها می‌توانند عامل انتقال بیماری باشند توجه به آنها بسیار حائزاهمیت است و اگر کسی قصد نگهداری حیوان خانگی را دارد، حتما باید زیرنظر دامپزشک باشد.»‌

بی‌اطلاعی از نکات بهداشتی

محمدرضا شیرزادی، رئیــس اداره کنتـــرل بیمــاری‌های زئونوز (بیماری‌های مشترک میان حیوان و انسان) وزارت بهداشت درباره شیوع بیماری سالک می‌گوید: «به‌طور کلی کسانی که مایل به نگهداری حیوانات خانگی هستند باید اطلاعات کاملی از بیماری‌هایی که از این حیوانات به انسان منتقل می‌شود داشته باشند. حیوانات خانگی می‌توانند عفونت‌های انگلی، ویروسی و انگل‌های خارجی مثل کک، شپش و گال را به انسان منتقل کنند.» به‌گفته شیرزادی، در حال حاضر عمده افرادی که این حیوانات را نگهداری می‌کنند، این اطلاعات را ندارند و یا حتی آگاهی آنها به حدی نیست که به‌صورت دوره‌ای حیوانات را برای دریافت دارو‌ها و واکسن‌ها نزد دامپزشک ببرند.

بار مالی گزش حیوانات خانگی برای نظام سلامت

شیرزادی با بیان اینکه ابتلا به عفونت‌های انگلی و بیماری‌های ویروسی به‌دلیل نگهداری سگ و گربه در خانه وجود دارد، عنوان می‌کند: «سال گذشته ۳۸۰ هزار نفر مورد گزش حیوانات قرار گرفتند که ۹۰ درصد آنها به‌دلیل گزش حیوانات خانگی بود و برای همه آنها اقداماتی ازجمله واکسیناسیون هاری انجام شد، چون حتی اگر این حیوانات واکسیناسیون هم شده باشند، میزان تأثیرپذیری و حفاظت آنها مشخص نیست که در حیوانات مؤثر بوده یا خیر. بحث هاری بسیار جدی است و اگر علائم آن در فرد ظاهر شود، مرگ قطعی خواهد بود، به همین دلیل هم ضرورت دارد که فرد پس از گزش به‌سرعت واکسینه شود.» البته به‌گفته رئیس اداره کنترل بیماری‌های زئونوز، هزینه هر کدام از این واکسن‌ها ۱۰ یورو است ولی به‌صورت رایگان به افراد تزریق می‌شود. او در پاسخ به این سؤال که نگهداری حیوانات خانگی و بیماری‌هایی که از آنها منتقل می‌شود، چه میزان برای وزارت بهداشت هزینه‌بر است، اظهار می‌کند: «نکته مهم اینجاست که هزینه نگهداری از حیوانات بسیار بالاست و این رقم حتی از نگهداری یک کودک هم بیشتر است. تنها در یک مورد از بیماری‌ها، یعنی هاری ما سالانه ۵۰۰ میلیارد تومان واکسن و سرم هاری خریداری می‌کنیم که به‌صورت رایگان در اختیار مردم قرار می‌گیرد. به همین دلیل افراد باید مراقبت‌های لازم را انجام دهند تا مورد گزش قرار نگیرند.»

هشدار به صاحبان حیوانات خانگی

رئیس اداره کنترل بیماری‌های مشترک میان حیوان و انسان تأکید می‌کند: «ما همیشه نسبت به خطرات نگهداری حیوانات خانگی هشدار داده‌ایم و سالانه ۴ یا ۵ روز جهانی نیز در این زمینه داریم و هشدار‌های لازم درباره بیماری‌های قابل انتقال از حیوان به انسان، بیماری‌های فراموش‌شده، بیماری هاری و... یادآوری می‌شود تا مردم آگاه باشند که در صورت نگهداری از حیوانات خانگی ممکن است به این بیماری‌ها مبتلا شوند.» او درباره ضرورت رعایت توصیه‌های بهداشتی هم عنوان می‌کند: «افرادی که از حیوانات خانگی نگهداری می‌کنند، باید به توصیه‌های بهداشتی توجه داشته باشند. صاحبان حیوانات خانگی نیز باید به مسائل بهداشتی مانند دارو‌ها و تزریق واکسن توجه کنند تا از ابتلا به بیماری حیوان خود جلوگیری کنند.»

از خانواده سالک، بیماری «کالاآزار» را داریم که از طریق سگ‌ها به‌ویژه به کودکان منتقل می‌شود. اگر علائم بیماری یک کودک تشخیص داده نشود احتمال مرگ او بیش از ۸۰درصد است

مسئله هاری حتی با گزش حیوانات خانگی بسیار جدی است و اگر علائم آن در فرد ظاهر شود، مرگ قطعی خواهد بود. به همین دلیل به تمام مراجعات ناشی از گزش حیوانات خانگی واکسن هاری تزریق می‌شود

منبع: همشهری